Монгол Улсын Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн гарал үүсэл нь “интеллигентный” ажигч хүмүүсийн сонирхолыг татах өгөгдөл ажиглагддаг..

Гурав дахь жилдээ Ерөнхий сайдаар ажиллаж буй тэрбээр бага насандаа өвөө, эмээтэйгээ өсөж торнисныг мэдэхгүй монголчууд байхгүй.

Түүний аав нь сурган хүмүүжүүлэгч, зураач төдийгүй “Монгени” дунд сургуулийн цогцолборыг байгуулж, Монголын боловсролын салбарын шинэчлэлд гавъяатай нэгэн. Харин ээж нь Сонгодог урлагийн академик театрт кларинет хөгжимчин байжээ.

Гэсэн хэдий ч залуухан Ерөнхий сайдыг зарим шүүмжлэгч монголчууд элдэв өнгөөр хэлж, бичих тохиолдлууд байдаг. Ийм хандлагад тийм ч амархан гансарч, нугарахгүй ноён нуруу Л.Оюун-Эрдэнэд харагддаг юм. Учир нь түүний хүмүүжиж бойжсон орчин, өвгөд дээдэс, өвөө, эмээ, аав ээжийн оюунлаг соёлын нөлөө бяцхан хүүгийн сэтгэл зүрх, оюун бодолд мөрөөдөл, онгод хийморийг төлөвшүүлсэн бизээ.

Л.Оюун-Эрдэнийн өвөө Лувсаннамсрай нь Буддын шашны Хамба лам байжээ. Түүнчлэн өвөө нь шатар гарамгай тоглоод зогсохгүй тооны ухаан, монгол хэл, монгол бичгийн багш хүн байсан гэдэг. Түүний өвөө зээ хүүгээ утга зохиолын хүн болгохоор Монголын нэрт зохиолч өөрийнх нь хүндэтгэдэг Дарамын Батбаярт даалган, үүсгэн байгуулсан “Бэрс” дээд сургуульд нь Л.Оюун-Эрдэнийгээ суралцуулж, сэтгүүлч мэргэжил эзэмшүүлсэн түүхтэй.

Ерөнхий сайд сэтгүүлч-утга зохиолын мэргэжилдээ дурлан, их цаг хугацаа зарцуулан хөдөлмөрлөж яваагүй хэдий ч хэд хэдэн ном бичээд амжсан.

1980 онд төрсөн тэрбээр 2005 онд “Алсын хараа” гэж анхны номоо, 2015 онд Харвардын их сургуулийг төгссөний дараа “Азийн хүлэг улс” гэх хоёр дахь номоо хэвлүүлж байлаа.

Энэ номдоо Монгол Улсын 30 жилийн хөгжлийн бодлогыг тусгаж, удалгүй “Азийн хүлэг улс” хэмээх бодлогын судалгааны хүрээлэн байгуулсан байдаг. Энэ бүх төлөвлөгөө, хүсэл мөрөөдлийг хэрэгжүүлэхэд Монголын улс төр-нийгмийн нөхцөл байдалд эрх мэдэл шаардагдах нь ойлгомжтой.

Гэвч эрхэм залуу Ерөнхий сайд болох оюуны буян хишгээ хүртэв үү, эсвэл төрийн эрх мэдэлд хүрч 30 жилийн хөгжлийн бодлогоо хэрэгжүүлэхийн төлөө төрийн өндөрлөгт дэвшсэн үү гэдгийн ялгааг олоход тийм ч “ярвигтай” асуудал биш л дээ.

Хорин нэгхэн насандаа Хэнтий аймгийн Бэрх тосгоны Тамгын газрын дарга болсон залуу цоглог, хийморьтой ажилласан байх. Хэнтийчүүд 21 настай Тамгын газрын даргадаа их итгэл, найдварыг ч хүлээлгэсэн нь мэдээж.. Тэрбээр “Дэлхийн зөн”-байгууллагад зургаан жил гаруй хугацаанд ажиллахдаа олон нийтэд түшиглэсэн хөгжлийн бодлогод мэргэшиж, Мэльбурны их сургуультай хамтран зохион байгуулсан олон улсын хөгжлийн байгууллагын ажилтнуудыг мэргэшүүлэх сургалтад хамрагдсан байдаг. Улмаар Филиппин болон Тайланд Улсад энэ чиглэлээр богино хугацаанд ажилласан гэж намтарт нь тэмдэглэгдсэн.

Гэхдээ түүний дараачийн мэргэжил нь Монгол Улсын Их сургуулийг эрхзүйч мэргэжлээр төгссөн хэдий ч, удалгүй төрийн шинжлэх ухааны магистр, Харвардын их сургуулийг төрийн бодлогын чиглэлээр магистрын зэрэг хамгаалсан. Нэг ёсондоо Монголын төр, нийгэмд хэрэгцээтэй чухал мэргэжлүүдийг эзэмшсэн учир Ерөнхий сайдын ажлаа зөв сэтгэмж, санаачилгатай хийгээд байгаа. Түүн рүү хорон үгэн чулуу чулуудах дүрсгүй монголчууд байдаг ч өнгөрсөн ажил, амьдралын хүмүүжлээс нь сөхөх сөрөг баттай баримт харагддаггүй.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнийн хэлэх дуртай “Мөрөөдөл таны хүсч байгаагаас илүүг өгдөг гэдэгт итгээрэй.”, “Монгол хүн амны бэлгээс ашдын бэлгэ гэж ярьдаг” хэмээх үгүүдэд бэлгэдэл, мөрөөдлийг эрхэмлэдэг нь ажиглагддаг.

2021 оны 1 сарын 27-нд Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилогдсон цагаасаа хойш анх удаа ард түмэн, төр засагтаа хийсэн ажлын тайлангаа тавьсан нь олны сайшаалыг хүртэж байлаа.

Төр, нийгмийн зүтгэлтэн С.Зориг агсны эхнэр Б.Булган саяхан 4-р сарын 20-дын үед сэтгүүлч биш, судлаач Ч.Содбилэгт 26 жилийн дараа анх удаа ярилцлага өгөхдөө ”Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ ард түмэндээ тайлангаа тавьж байгаа нь надад их таалагдсан. Монголын өндөрлөгүүд хэзээ ч тайлангаа тавьж байгаагүй. Тэр хүний юманд ханддаг хандлага нь надад бас таалагдсан. Энэ бол урьд өмнө нь байгаагүй юм байсан” гэж хэлж “өргөмжлөв.” Зовлон, гадуурхалт үзсэн Б.Булганы сэтгэлийн шударга үнэн үг бол Ерөнхий сайдын амжилтыг үнэлсэн “цэцэг” нь боллоо.

Гэтэл Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж фэйсбүүкээр ярихдаа “Л.Оюун-Эрдэнэ ээ чи яасан их сандарч байх юм. Чи Зоригийн алуурчдыг сулласан шүү“ гэж сандарсан, чичирхийлсэн хоолойгоор ярив аа. Энэ хахир үг юу илэрхийлэв? Уншигч та эргэцүүлэн дэнслээрэй.

Монгол эх орныхоо 30 жилийн хөгжлийн амлалтаа биелүүлэх гэж чармайж яваа Ерөнхий сайдын төлөвлөгөөнд ч С.Зориг агсны амь насанд хүрсэн тэр “нууц чөтгөр”-ийг барьж авах ажиллагаа багтсан байгаасай гэж залбиръя.

Ерөнхий сайд Шинэ сэргэлт бодлогын хүрээнд Боомтын сэргэлтийг дэвшүүлэн хэрэгжүүлж байгаа. Мөн түүний удирдлагаар Оюу-толгойн 2,3 ам.долларын өрийг тэглүүлж, төрийн эх үүсвэрээр худалдан авахыг санаархсан Эрдэнэт үйлдвэрийн луйврын схем илчлэгдэж, шүүхэд шилжүүлж чадлаа. Энэ бүх хууль бус ажиллагааг илрүүлсний үр дүнд “Эрдэнэс Тавантолгой” компани ил тод болсон. Тэд бүтээгдэхүүнээ биржээр арилждаг болж, ДНБ 2020 онд 37 их наяд төгрөг байсан бол 2023 онд 68.9 их наяд төгрөг боллоо. Энэ бас Монголын эд баялаг, монголчуудын эрх ашгийн төлөө хийсэн “буян” шүү дээ.

Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ өмнөх 31 Ерөнхий сайдын хийж амжаагүй хариуцлагатай ажлуудыг хийсэн нь “улс төрийн манлайлагчийн улаан гэрэл дотор гялалзаж байна” гэж хэлэхээс өөр томьёолол энэ удаа олдохгүй байна.

Б.БАЯРМАА