Ардчилалын үнэт зүйлсийн нэг болсон хэвлэн нийтлэх эрх чөлөөг боомилж, сэтгүүлчийн баримттай бичсэн мэдээ нийтлэлийн эсрэг нийтийн албан тушаалтнууд Эрүүгийн хуулийн 13.14 буюу Худал мэдээлэл тараах гэх зүйл ангиар Цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргаж, энэ дагуу сэтгүүлчийг яллах тохиолдол цөөнгүй гарсан. Үүнтэй холбоотой дараах хэдэн тайлбар нийтлэлийг бичиж байна.

Юуны өмнө хэн хүн /сэтгүүлч ч мөн адил/ бусдыг гүтгэсэн, доромжилсон, харлуулсан, худал мэдээлэл тараасан бол түүндээ ял зэм хүртэх нь зүйн хэрэг гэдгийг онцлон тэмдэглэх байна. Тийм агуулгаар энэ заалт Эрүүгийн хуульд орсон биз. Мөн өөрийнхөө нэр төр, алдар хүнд, байгууллагынхаа нэр хүндийг бусдад гүтгүүлж худал мэдээлэл тараалгасан бол түүнд гомдох эрх хүн бүхэнд бий.

Гэхдээ энд учир байна...

Төрөөс цалин хангамж авч, төрийн өмнөөс ажил хийж байгаа, нэн ялангуяа бүх шатны сонгуульд оролцон ялалт байгуулж, төрийн албаны тангараг өргөхдөө “төр түмнийхээ төлөө хоёргүй сэтгэлээр зүтгэнэ” гэж тангарагладаг. Тэднийг хуульд нийтийн албан тушаалтан гэж нэрлэдэг.

Нийтийн албан тушаалтнууд төрийн ажил хийж гүйцэтгэх явцдаа эрх мэдлээ ашиглаж, санаатай болон санамсаргүй алдаа гаргаж, авлига албан тушаалын гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл хийх тохиолдол гардаг.

Ийм тохиолдолд нийтийн албан тушаалтаны ажил хэрэгтэй нь холбоотой асуудлын нь хүрээнд СЭТГҮҮЛЧИД шүүмжилж, баримт мэдээлэлд тулгуурлан мэдээ сурвалжлага бэлтгэж, нийтлэл хэвлүүлдэг.

Энэ тохиолдолд тухайн сэтгүүлч нийтийн албан тушаалтныг “хувь хүнийх нь хувьд биш” гагцхүү эрхэлж буй ажил хэргийнх нь хувьд буруутай үйлдлийг нь шүүмжилсний нь төлөө өнөөх /Нийтийн албан тушаалтан/ нь Эрүүгийн хуулийн 13.14 дэх заалт буюу “Худал мэдээлэл тараах” гэсэн зүйл ангиар зүйлчлэн цагдаагийн байгууллагад гомдол гаргадаг.

Энд асуудлын мөн чанар агуулагдаад байгаа юм...

Эрүүгийн хуулийн 13.14-ийн 1 дэх хэсэгт “Хүний нэр төр, алдар хүндэд... халдсан илт худал мэдээллийг олон нийтэд тараасан бол...” гэж заасан. Энэ хэсэгт заасан хүний нэр төр, алдар хүнд гэдэгт нийтийн албан тушаалтан хамаарахгүй байхаар хуульчлах ёстой.

Учир нь нийтийн албан тушаалтан эрхэлж буй ажлынхаа тухайд биш хувь хүнийхээ нэр төр, алдар хүндийн тухай гомдол гаргах эрх нь нээлттэй ч эрхэлж буй ажлынхаа тухайд өөр зүйл ангиа нэмж оруулах нь зохилтой. Товчхондоо иргэн хүн нэр нөрийнхөө тухайд гомдох, албан тушаалтан эрхэхэлж буй ажлынхаа тухайд гомдох ХОЁРЫГ ялгаж өгөх нь зүйтэй.

Тухайлбал, 13.14-ийн 2 дэх хэсэг болгон “Нийтийн албан тушаалтаны эрхэлж буй ажлын нь холбоотой гүтгэлэгийн шинжтэй илтэд худал мэдээллийг олон нийтэд тараасан бол ... “ гэж тусад нь зүйчилж болох.

Ингэж ялгаж өгөхийн учир нь төр түмнийхээ төлөө шударга ажиллахаа тангарагласан нийтийн албан тушаалтан өөрийн эрхэлж буй ажилтай холбоотой шүүмжлэл, мэдээлэл гарах бүрт энгийн иргэний нэг ажил алдар хүн, нэр төрөө сэргээлгэнэ гээд цагдаагийн байгууллагад хандах нь зохисгүй юм.

Дээр нь ЭХ-ийн 13.14-д заасан “...хуулийн этгээдийн ажил хэргийн нэр хүндэд халдсан” гэдгийн “хуулийн этгээд” гэдэг ойлголтыг мөн л төрийн байгууллагаас ялгаж харах учиртай.

Хэдийгээр Улсын бүртгэлийн тухай хуульд заасны дагуу төрийн аль ч шатны байгууллага ХУУЛИЙН ЭТГЭЭД мөн боловч төрийн байгууллагын нэр хүнд нь тухайн алдаа гаргасан, байгууллагынха анэр хүндийг унагасан, авлига албан тушаалын гэмт хэрэгт нэр холбогдсон дарга, захирал, удирдлага юмуу албан хаагчийг чөлөөлснөөр СЭРГЭДЭГ гэж хэлж болно.

Харин хувийн байгууллага, хуулийн этгээд бол өөр. Хувийн хэвшлийн хуулийн этгээд үйлдвэрлэл үйлчилгээ эрхэлдэг байгууллагын тухай санаатай холбон санамсаргүй худал мэдээлэл тарааснас үүдэж, ашиг орлого нь буурч, үйл ажиллагаа нь доголдож, бизнесийн хувьд алдагдалд орж, дампуурах дээрээ ч тулж болно. Тиймээс хувийн хэвшлийнхэний эрх ашгийг хамгаалсан, худал мэдээлэл тараалгахаас сэргийлсэн ийм хуулийн заалт Эрүүгийн хуульд заавал байх нь шударга ёсонд нийцнэ.

Тэгэхлээр Эрүүгийн хуулийн 13.14 дэх хэсэгт заасан заалтаас нийтийн албан тушаалтан болон төрийн байгууллагатай холбоотой хэсгийг ялгаж, 2 дэх заалт болгож хуульчлах нь зүйтэй гэж үзэж байна.

А.Галт

Amlalt.mn