Цагдаагийн албаны тухай хуульд “Цагдаагийн алба нь гэмт хэрэгтэй тэмцэх, нийтийн хэв журам хамгаалах, олон нийтийн аюулгүй байдлыг хангах үндсэн чиг үүргийг хуульд заасан бүрэн эрхийн хүрээнд хэрэгжүүлэх төрийн тусгай алба мөн” гэж заажээ.

Тэгвэл энэ үүргийг “түмэн олныхоо төлөө амь биеэ үл хайхран ажиллахаа төрийн сүлдний өмнө тангарагласан” мөрдөс зүүсэн цагдаа нар хэрэгжүүлдэг. Нийгмийн аль ч цаг үед гэмт хэрэг гарч, түүнтэй хэдэн бор цагдаа нар л тэмцдэг, мөрддөг, илрүүлдэг. Хот хөдөөгийн нөхцөл гэмт хэргийн гаралт ялгаатай. Сум суурин газруудад гэмт хэрэг хэсгийн төлөөлөгч, цагдаа гэсэн хоёр алба хаагч л “нүүр тулдаг”. Цөөн хүн амтай орон нутагт ажиллаж байгаа цагдаа иргэдийнхээ дунд танигдсан байдаг тул олон нийтийн хяналттай орчинд ажиллана. Өөрөөр хэлбэл цагдаа хаана явж байгааг “гэмт хэрэг үйлдэгчид” мэдэж, тэдний “нүдийг хариулж” гэмт хэргээ төлөвлөж байж болзошгүй нөхцөл үүсдэг.

Заримдаа “нөхөрлөлийн холбоо, танил талын хүрээ” гэх шалтгаанаар хэрэг маргаан шийдвэрлэхэд хүндрэл учирч болзошгүй тул Цагдаагийн байгууллагаас хэсгийн төлөөлөгч, цагдаа нарыг тодорхой хугацааны дараа сэлгэн ажиллуулдаг онцлогтой. Алслагдсан суманд цагдаагийн байгууллагыг төлөөлж хэсгийн төлөөлөгч, цагдаа хүрч ажилладаг бөгөөд тэдэнд хэзээ ч “ажлын цаг” байдаггүй. Өдөр, шөнийн аль ч цагт дуудлага ирж магадгүй. Заримдаа арван хэдэн км-ийн зайд архинаас үүдэлтэй гарсан маргаан, агсам согтуу, гэр бүлийн хүчирхийлэл, эсвэл малын хулгайн дуудлага ирэхэд тэд хуучин муу машинаа асааж, бартаа саад ихтэй шороон замыг туулан явах хэрэгтэй болдог. Төсөвлөсөн бензин шатахууны зардал нь хаанаа ч хүрэхгүй тул заримдаа цалингаасаа бензин тосны зардлаа гаргаад явах ч энүүхэнд.

Өвлийн хүйтэнд цасан хунгар тогтож, зам хаагдахад дуудлага авбал цасанд сууж, даарч хөрөн, машин явахгүй газар морь мотоцикл сэлгэн, иргэдийн дэмжлэгээр дуудлага өгсөн газраа очих нь ч бий.

Зуны аагим халуунд, хавар намрын шороон шуурганд ч тэдний ажил тасалдахгүй. Хөдөө орон нутагт сумын цагдаагаа бүгд мэддэг тул цагдаа нар зөвхөн хууль сахиулах төдий биш заримдаа бусдад багш мэт зөвлөдөг, эмч шиг арга хэмжээ авдаг, ахмад хүн шиг арга зүйг нь олж эвлэрүүлж ажиллах тохиолдол бишгүй л гарна.

Гэр бүлтэйгээ хамт амьдарч байгаа алба хаагчдын хувьд өөрийн гэсэн байр орон сууцны асуудал хөдөөд ихэвчлэн хүнд. Түрээсийн жижиг өрөөнд амьдрах нь бий. Мөн гэр бүлийн хүний ажлын байр, хүүхдүүдийн сургууль, соёлын арга хэмжээ хоттой харьцуулахад хомс тул алба хаагч гэр бүлээ авч явахад бэрхшээлтэй байдгаас үүдэн гэр бүлээ тэр бүр орон нутагт татан авч хамт амьдарч ажиллаж чаддаггүй. Үүнээс үүдэн ганцаараа ажиллаж буй залуу цагдаа нарын сэтгэл зүй, олон нийтээс ирэх дарамт, ажлын ачаалал нь тэднийг заримдаа шантрахад хүргэж болзошгүй.

Гэсэн ч “сумын цагдаа” гэдэг нэр хүнд, иргэдийнхээ дунд эзлэх байр суурь, төр түмнийхээ өмнө өргөсөн тангараг, гэмт хэрэгтээ тэмцэх чин эрмэлзэл, залуу насны эрч хүч нь тэдэнд урам өгдөг. Өдөр бүрийн ажилд нь эрсдэл, ачаалал, асуудал байвч орон нутагтаа амар амгалан байдал тогтоож, гэмт хэрэг гаргахгүйн төлөө, гарсан гэмт хэргийг илрүүлж, таслан зогсоохын төлөө орон нутгийн цагдаа нар чимээгүйхэн ажилласаар байна.

Үргэлжлэл бий…

А.Галт

Amlalt.mn