Улсын Нэгдүгээр Төв эмнэлгийн Цусны Эмгэг судлал Чөмөг шилжүүлэн суулгах төв, Эрүүл Мэндийн Яам, Монголын цусны өвчин судлалын нийгэмлэг, Дэлхийн цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах холбоо, Дэлхийн Эрүүл мэндийн байгууллага, Ази Номхон Далайн Цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах холбоотой хамтран Дэлхийн цусны үүдэл эс чөмөг шилжүүлэн суулгах холбооны олон улсын хурлыг Монгол улсад анх удаа зургаадугаар сарын 26-28-ний өдрүүдэд зохион байгуулж байна.

Монгол Улсад гурван өдрийн турш зохион байгуулагдах Дэлхийн цусны үүдэл эс чөмөг шилжүүлэн суулгах холбооны олон улсын хурлын нээлтэд Эрүүл мэндийн сайд Ж.Чинбүрэн, Улсын Нэгдүгээр Төв эмнэлгийн Цусны эмгэг судлал чөмөг шилжүүлэн суулгах төвийн Үүдэл эс шилжүүлэн суулгах, Эс эмчилгээний хэсэг хариуцсан их эмч, АУ-ны доктор Б.Хишигжаргал, Монгол Улсын Төрийн соёрхолт, Ардын эмч, Цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах үндэсний багийн ахлагч Н.Оюундэлгэр, Дэлхийн цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах холбооны Ерөнхийлөгч Damiano Rondelli, Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын Монгол дахь Суурин төлөөлөгч Сокорро Эскаланте, Ази Номхон далайн Цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах холбооны Ерөнхийлөгч Аlok Srivastava нар оролцож, хуралд оролцогчдод амжилт хүсэж, үг хэллээ.

Дэлхийн цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах холбоо хоёр жил тутам гишүүн орнуудад дэмжлэг үзүүлэх, арга зүйгээр хангах зорилгоор тус хурлыг тухайн улсын мэргэжлийн байгууллагатай хамтран зохион байгуулдаг. Тэгвэл энэ жил Улсын Нэгдүгээр Төв эмнэлгийн 100 жилийн ойн хүрээнд энэхүү хурлыг зохион байгуулж байна.
Уг хуралд Монгол, АНУ, Япон, ХБНГУ, БНХАУ, Их Британи зэрэг дэлхийн 30 гаруй улсын цус судлалын салбарын тэргүүлэх 50 гаруй эрдэмтэн судлаачид, эрүүл мэндийн байгууллагын төлөөлөл оролцож туршлага, мэдлэгээ солилцож байгаа юм.

Дэлхийн цусны үүдэл эс чөмөг шилжүүлэн суулгах холбооны олон улсын хурлын ач холбогдлын талаар Эрүүл мэндийн сайд болон анагаахын ухааны салбарын төлөөллөөс тодруулав.

Эрүүл мэндийн сайд Ж.Чинбүрэн:Яамны гол бодлого бол иргэддээ эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг санхүүгийн дарамт үзүүлэхгүйгээр хүртээмжтэй хүргэх юм. Дэлхийн 98 улсад цусны үүдэл эс чөмөг шилжүүлэн суулгах төв ажилладаг. Дэлхийн цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах холбооны 9 дахь удаагийн ээлжит хурлыг эх орондоо зохион байгуулж байгаа нь улсын болон хувийн эрүүл мэндийн байгууллагад ажиллаж байгаа эмч, сувилагч нарын мэдлэгийг дээшлүүлэх, дэмжлэг үзүүлэхэд чухал ач холбогдолтой. Цусны өвчтэй, булчирхайн хавдартай өвчтөнүүдэд эмчилгээний чухал нэг хэсэг болсон үүдэл эс суулгах эмчилгээ нэвтэрсэнд маш их баяртай байна.

Улсын Нэгдүгээр Төв эмнэлгийн Цусны эмгэг судлал чөмөг шилжүүлэн суулгах төвийн Үүдэл эс шилжүүлэн суулгах, Эс эмчилгээний хэсэг хариуцсан их эмч, АУ-ны доктор Б.Хишигжаргал: Монгол Улсад үүдэл эс шилжүүлэн суулгах эмчилгээг 2011 онд эхлүүлж, эхний эмчилгээг 2014 онд хийж байсан. Үүнээс хойш цусны хавдар оноштой 37 өвчтөнд эмчилгээг хийсэн. Бид жил ирэх тусам туршлагажиж, эмчилгээний чанар сайжирч байна.
Хуралд оролцож байгаа эрдэмтдээс манай улсын эмч, сувилагч, мэргэжилтнүүд маш их зүйлийг сурч мэдэх боломжтой. Монгол улсын эрүүл мэндийн байгууллагын нөхцөл байдалд дүн шинжилгээ хийлгэх, цаашид юунд анхаарах, хэрхэн зөв замаар, бага зардлаар хөгжүүлэх вэ гэдгийг эрдэмтдээс мэдэж авна гэж найдаж байна.

2026 онд Улсын Нэгдүгээр Төв эмнэлгийн Эс, эд эрхтэн шилжүүлэн суулгах төв ашиглалтад орно. Ингэснээр эмчилгээ, үйлчилгээгээ өргөн хүрээнд үзүүлэх боломж бүрдэнэ.

Монгол Улсын Төрийн соёрхолт, Ардын эмч, Цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах үндэсний багийн ахлагч Н.Оюундэлгэр: Цусны үүдэл эс, чөмөг шилжүүлэн суулгах мэс заслыг дэлхийн 97 улс эмчилгээ, үйлчилгээндээ нутагшуулсан.
Энэ онд хүүхдэд үүдэл эс шилжүүлэн суулгах мэс заслыг эхлүүлэх бэлтгэл ажлаа эхлүүлж, эмч, мэргэжилтнүүдээ Турк улсад сургалтад хамруулж эхлээд байна.

Дэлхийн цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах холбооны анхны Ерөнхийлөгч Yoshihisa Kodera “Япон улсад Цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах эмчилгээг нэвтрүүлээд олон жил болж байна. Монгол Улсад нэн тэргүүнд цусны үүдэл эсний банк, ясны чөмгөний банк, хүйн цусны банк буюу энэ эмчилгээнд ашиглагддаг донорын эсийн банкийг байгуулах шаардлагатай байна.

Япон улсад өмнө нь донор болохын тулд заавал тухайн хүний хамаатан, ах дүү, аав ээж нь байх ёстой байдаг байсан бол цусны үүдэл эсний банкийг байгуулснаар цусан төрлийн донор олдохгүй өвчтөнүүдэд энэхүү эмчилгээг хийх боломжтой болсон. Японд Эсийг шилжүүлэн суулгах хууль 10 жилийн өмнө батлагдсан. Энэ хууль нь донорыг болон өвчтөнийг хамгаалахын тулд байдаг гэв.

Монгол улс 2014 онд цусны үүдэл эс шилжүүлэн суулгах эмчилгээг нэвтрүүлж, одоогийн байдлаар цусны хавдартай 37 өвчтөнд мэс засал амжилттай хийгээд байна. Цусны үүдэл эсийг цусны хавдартай өвчтөнүүдэд өөрөөс өөрт (аuto BMT), донороос өвчтөнд (allo BMT) гэсэн хоёр аргаар хийдэг. Манай орны хувьд энэхүү хоёр аргаар насанд хүрсэн цусны хавдартай өвчтөнд амжилттай нэвтрүүлж эхлээд байгаа билээ. Цаашид хүүхдэд үүдэл эс шилжүүлэн суулгах, цусны хавдраас бусад эмгэгтэй, үүдэл эсийн эмчилгээ шаардлагатай (мэдрэлийн эмгэг, үений эмгэгтэй өвчтөнүүдэд хийж эхлэхээр бэлтгэл ажлаа хангаж байна.

Мөн үүдэл эс шилжүүлэн суулгахад шаардлагатай эх үүсгэвэр болох хүйн цус болон бусад эх үүсгэврээс цуглуулах хууль эрх зүйн баримт бичгийг санаачлан донорын тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлтөд саналаа өгөөд байна.

Эрүүл мэндийн сайдын тушаалаар батлагдсан цусны үүдэл эс, чөмөг шилжүүлэн суулгах үндэсний багт УНТЭ-ийн Цусны эмгэг судлал чөмөг шилжүүлэн суулгах төв, Эмнэлзүйн эмгэг судлалын нэгдсэн лаборатори, Эрчимт эмчилгээ, Халдвар судлаач, ЭХЭМҮТ-ийн цус хавдрын тасаг, АШУҮИС-ийн цусны тэнхим, ЦССҮТ, Эмнэлгийн техник, Эм зүй, Ариутгал халдваргүйтгэл, Хоол үйлдвэрлэл зэрэг олон салбарын эмч, сувилагч, мэргэжилтнүүд багтан ажиллаж байна.

Дэлхийн цусны үүдэл эс чөмөг шилжүүлэн суулгах холбооны олон улсын хурлыг Монгол улсад зохион байгуулснаар донороос үүдэл эс шилжүүлэн суулгах эмчилгээг нутагшуулах, хүүхдэд үүдэл эс шилжүүлэн суулгах эмчилгээг эхлүүлэх, ингэснээр гадаад улс руу чиглэсэн мөнгөн урсгалыг бууруулах, ард иргэдэд эх орондоо анагаах ухааны дэвшилтэт технологийг хүргэх ач холбогдолтой юм.