Цагаан сарын өмнөх хоногуудад тарган ууцны ард малийн сууж, сайн малчдад шагнал гаруулж асан гишүүд эдүгээ хаана явна вэ. Малчдад шагнал гардуулах нь сайхан хэрэг байдаг байж.

Улс төр дэх алга нүүрээ мартагдуулахгүй байх, өгөөмөр, өглөгч хүн болж харагдахын "жүжигч" УИХ-ын эрхэм гишүүд Монголын аль ч том жүжигчнээс илүү тоглож, дүр бүтээцгээсэн.

Одоо харин малчдаа хэрхэн харж үзэх, хэрхэн яаж туслахаа жинхэнэ харуулах цаг гарцаагүй тулж. Зүүн аймгуудаар цас зуд хамгийн хэцүү байх шиг байна. Зүүн аймагт очиж, цас ухаж, малчдад өвс тэжээл ноогдуулж яваа гишүүн ер харагдахгүй юм. Саяхан бөхчүүд гудамж талбайн цас арилгалаа гээд мэдээлэгдээд, өөрсдөө ч бах тавтай нь аргагүй хүрз жоотуу барьсан зургаа өөрөгдөцгөөгөөд байсан.

Үндсэн хуулиар мал бол улсын баялаг, өмч байгаа. Энэ өмч баялагаа яаж хамгаалж, эх орончоо үзүүлэх улс төрч, гишүүн үзэгдэхгүй л байна. Эх оронч сэтгэлгээтэй Б.Бат-Эрдэнэ аварга гэхэд тойрогтоо хэрхэн ажиллаж байгааг ард түмэн түргэн харъя гэлцэж, Хэнтийн малчиддаа, улсын өмчдөө хэрхэн өгөөмөр хандахыг нэхэн үгүйлж байна.

Ямар сайндаа л Э.Оюунболд гэдэг бөх нь барилдахгүй болохоор ус нутаг минь зудлаад байна уу даа гэж өөртэйгээ холбож бодох боллоо гэж ярих вэ дээ. Арга ядсан, санаа зовсон бөх хүний л үг. Э.Оюунболд ингэж бодож байхад УИХ-д тав сонгогдсон, төрийн наадамд 11 түрүүлсэн Б.Бат-Эрдэнэ бол үнэхээр асар их шаналж, нойргүй хонож байгаа нь лавтай.

Яаж Хэнтийн хэдэн мал, малчидаа хамгаалах билээ, Дорнод, Сүхбаатартаа очихсон, санаж сарвайх зүүн нутаг минь хэмээн түмэн бодол болж байгаа нь гарцаагүй.

Өнгөрсөн зун үер болж үндэстнээрээ эмгэнэсэн. Тэгээд мартсан. Энэ жил цас ихтэй байгаа тул хавар шар усны үер болох нь тодорхой.

Төрийг сүүлийн найман жил барьсан МАН, төрийг хорь гучин жил зайдалсан гишүүд, энэ эх оронд, энэ малчдад ямар тусыг хүргэв. Малаа яаж үр ашигтай болгох вэ, тоонд бус чанарт хэрхэн анхаарч, ашиг шимд түлхүү ажиллах вэ гэдэгт, болзошгүй эрсдэлээс хэрхэн хамгаалах вэ гэдэгт хэн гэдэг УИХ-ын гишүүн ямар гэдэг бодлогод тулгуурласан ачлалтай хууль санаачилж, батлуулж, хэрэгжилт хангав гэхээр одоо үзэгдэх зүйл үнэндээ алга аа.

Цахимаар нэг мал, үндэсний соёлдоо хайртай ард түмнийхээ ухамсар сэтгэхүй, соён гэгээрэлд Соёлын яам, УИХ ямар бодлого гаргав. Үгүй шүү дээ. Хамгийн адаглаад хонио машинаар хариулахаа больчих оо гэж ганц шторк хийгээгүй төр , эрх баригчид шүү дээ. Машин мотоциклээр хонио хариулж байгаа хүнийг ямар малчин гэх вэ дээ.

Малчид бол хэзээнээс сонгуулийн саналын гол дүн нуруу дарж ирсэн. Улс төрчид, энийг л бодсон, бодож ирсэн. МАН-ын П.Анужин нар үүнийг үргэлжлүүлэн малчдын нийгмийн даатгалын тавин хувийг төр даахаар гийгүүлсэн. МАН-ынхан одоо өвс тэжээл гээд “орилцгоож” байна.

Малчдад хэрэгтэй жинхэнэ өвс тэжээл чинь үнэндээ зөв бодлого л юм шүү дээ. Малын хөлийн татвараар, малын тоо төрлийн балансыг тэнцүүлээд, үр ашигтай, өгөөжтэй, мал аж ахуйгаа тордох л чухал.

Үнэхээр л малчдаа гэсэн гишүүд байгаа бол одоо “Монгол малын өсөлтийн тэнцвэр, үр ашигтай байлгах хууль”, “Малчдын хариуцлага, эрх үүрэг” гээд олон талаар малаа, малчдаа зуднаас үл хамаарах эрх зүйн сайн орчны санаачилга гаргаасай даа.

Эс тэгвэл ийм байдал үргэлжилсээр, ган зуд болдгоороо болсоор л байна шүү дээ. Малаа алдсан малчинтай хамт уйлж зургаа татуулж пиардах гээгүй л юм бол ухаантайхан шиг бай л даа, УИХ-ын гишүүд ээ!

Б.ГАРЬД

Amlalt.mn