Шударга ёсны “сүүдэрт нуугдсан” төр
Огноо
Унших
5 минут 44 секунд
Шударга ёсны “сүүдэрт нуугдсан” төр
Нийтлэсэн огноо:

Шударга ёсны “сүүдэрт нуугдсан” төр

Нийгмийн үндсэн тулгуур багана болсон шударга ёс өнөөдөр манай нийгэмд хамгийн их үгүйлэгдэж байна. Ардчилсан нийгэмд шударга ёс бол хуулийн өмнө бүх иргэн эрх тэгш байх зарчим бөгөөд үнэн, хариуцлага, ёс суртахуун дээр тогтдог. Гэвч манайд энэ үнэт зүйлс алдагдаж, ардчилал нь зөвхөн дүр эсгэх хэрэгсэл болон хувирчээ.

Үндсэн хууль болон бусад органик хуулиудад шударга ёсыг тунхаглан бичсэн байдаг ч бодит амьдрал дээр энэ нь цаасан дээрх үг төдий л үлдэх болсон. Үнэнийг гуйвуулж, хариуцлагаас зугтаж буй албан тушаалтнуудыг хууль, шүүхийн байгууллага нь ил цагаан хаацайлдаг болсон нь иргэдийн шударга ёсны талаарх итгэлийг үндсээр нь ганхуулж байна.

Сонгуулийн үеэр “шударга ёс тогтооно” гэж амлаж гарч ирдэг нэр дэвшигчид эрх мэдэлд хүрэнгүүтээ амлалтаа мартаж, бүр амласныхаа эсрэг ажиллах нь бараг хэвийн үзэгдэл мэт болов. Энэ байдал нь төрийн нэр хүндийг унагаж, иргэдийн улс төр, сонгуульд оролцох идэвх буурахад хүргэж байна.

Шударга ёс ярьж гарч ирсэн улстөрчид өөрсдөө давхар стандарт тогтоож, хууль дүрмийг зөвхөн энгийн иргэдэд хамаатай мэт ойлголтыг бий болгож буй нь тун аюултай. Ардчилал бол иргэдийн эрх чөлөөний баталгаа хэдий ч “Дүр эсгэсэн ардчилал нь дарангуйллаас ч хор хөнөөлтэй” гэдэг нь өнөөдөр улам бүр тодорч байна.

Шударга бус тогтолцоо нь зөвхөн нийгэм улс төрийн орчинд бус эдийн засаг, бизнесийн салбарт ч хорт нөлөө үзүүлж байна. Төрийн тендер, худалдан авалт гэх мэт томоохон боломжууд зөвхөн дарга нар, тэдний хамаарал бүхий этгээдүүдийн компаниудад зориулагдаж, “цүнх баригчид”, ар өвөрт нь гүйгсэд л төрөөс ажил авдаг болсон. Хуулийн дагуу шалгаруулалт явуулж, чадварлаг гүйцэтгэл хийх ёстой тендерүүд халтуурын чанартай, зардлаа хэд нугалсан, үр ашиггүй ажил болон хувирч байна. Тэр хэрээр татвар төлөгчдийн мөнгө “салхинд хийсэж” байна гэсэн үг.

Ардчилалын гол илэрхийлэл болсон шударга өрсөлдөөн, төрөөс хараат бус зах зээлийн зарчим устаж, бүх зүйл “дарга”-аас хамааралтай болох хандлага газар авчээ. Татварын орлогоор төсөв бүрдүүлдэг томоохон хувийн хэвшлийн байгууллагууд хүртэл “даргатайгаа зөвшилцөнө”, “даргыг дэмжинэ” гэх уур амьсгалыг түгээж буй нь эрүүл нийгмийн шинж биш юм.

Энэ бол иргэншсэн, хуульд захирагддаг төрийн оронд нэг хүний сонирхолд суурилсан, “дарангуйлал”-ын тогтолцоо үүсэж байгаагийн дохио.

Монгол Улсын ардчиллын индекс, 2024 оны байдлаар

Төрийн алба, бизнес, боловсрол, эрүүл мэнд гээд нийгмийн бүхий л салбарт хууль ёсноос илүү “хамаарал”, “танил тал”, “дарга дагаж гүйх” хандлага давамгайлж эхэллээ. Нэгэнт хууль бус аргаар амжилтад хүрсэн “түүхүүд” давамгайлж, шударгаар хөдөлмөрлөсөн иргэдийн оролдлого үнэгүйдэх болсон нь залуусын дунд төрд үл итгэх, цөхрөх, эсвэл шударга бус тоглоомын дүрмэнд дасах уур амьсгалыг бий болгож байна.

Монгол Улсын Эрх зүйн засаглалын индексийн шалгуур үзүүлэлтүүдэд авсан оноо болон эрэмбэ, 2016, 2020, 2024 онуудад

Харамсалтай нь шударга ёс “уланд гишгэгдэж”, жилээс жилд “ухарч” байгаа нь зөвхөн бидний өнөө маргаашийн асуудал биш, харин системийн, гүнзгий суурь шалтгаантай хямралын эхлэл болох тал руугаа хэлбийчихлээ.

Шударга бусыг үгүйсгэдэг ардчилсан тогтолцоонд өссөн залуу үеийнхэн аажимдаа “сүүлийн жилүүдэд төрд, нийгэмд давтагдаж байгаа шударга бус байдлыг байх ёстой жам ёсны зүйл” мэт хүлээн зөвшөөрөх нь ХАМГИЙН АЮУЛТАЙ.

Энэ бол нийгмийн ухамсрын гажуудал, иргэншлийн доройтол гэсэн үг.

Иргэд шударга ёсны төлөө дуугарч, хяналт тавихгүй бол энэхүү завхарсан тогтолцоо улам гүнзгийрч, улс орон нь “төр нь хууль үйлчлэхгүй хэсэг бүлэгт үйлчилдэг, олонх нь дуугүй дагадаг” хэлбэрийн хагас авторитар дэглэмд гулсаж орно. Тэгвэл хожим эрхээ нэхэх гэж тэмцэхэд хэтэрхий оройтсон байх болно.

Иймд шударга ёсыг сэргээхийн тулд дараах хэд хэдэн алхмыг бодитойгоор хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна.

Монголчууд эрт цагаас “ёс суртахуунгүй төр удаан тогтнодоггүй” хэмээн сургасаар ирсэн. Өнөөдөр бид түүхэн хариуцлагын өмнө ирээд байна — шударга ёс гэдэг ганц хүний хэрэг биш, харин нийт нийгмийн ухамсар, тэвчээр, шаардлага, тэмцлийн үр дүн юм.

Тиймээс Монгол Улсад шударга ёс зөвхөн тунхаг төдий бус, хэрэгждэг зарчим болохын тулд нийгмийн бүх хүрээний хариуцлагатай оролцоо, иргэдийн идэвхтэй хяналт, хуулийн байгууллагуудын хараат бус, мэргэжлийн ажиллагаа зайлшгүй шаардлагатай байна.

Amlalt.mn

Ц.Мөнх

Хууль гууль болсон нийгэмд “үнэн” үнэгүйдэж байна
Хууль гууль болсон нийгэмд “үнэн” үнэгүйдэж байна
 
Ухань хотын инновацын төвд хүн төрхтэй роботыг олон чиглэлд хөгжүүлэхээр судалж байна
Ухань хотын инновацын төвд хүн төрхтэй роботыг олон чиглэлд хөгжүүлэхээр судалж байна
Сэтгэгдэл (0)
Анхаар!
Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууныг баримтална уу. Ёс бус сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Мэдээний сэтгэгдэлд хариуцлага хүлээхгүй. !!!
 
 
Ухань хотын инновацын төвд хүн төрхтэй роботыг олон чиглэлд хөгжүүлэхээр судалж байна

Ухань хотын инновацын төвд хүн төрхтэй роботыг олон чиглэлд хөгжүүлэхээр судалж байна

Х.Нямбаатар: ТЭЦ-5 дулааны цахилгаан станцын тендерийг долоодугаар сард нээнэ

Х.Нямбаатар: ТЭЦ-5 дулааны цахилгаан станцын тендерийг долоодугаар сард нээнэ

Яармагийн гүүрний зүүн талаас Д.Сүхбаатарын талбай хүртэлх 7 км явган хүний замыг шинэчилж байна

Яармагийн гүүрний зүүн талаас Д.Сүхбаатарын талбай хүртэлх 7 км явган хүний замыг шинэчилж байна

Толгойтын замыг Ард Аюушийн өргөн чөлөөтэй холбох авто замын хөдөлгөөнийг есдүгээр сард нээнэ

Толгойтын замыг Ард Аюушийн өргөн чөлөөтэй холбох авто замын хөдөлгөөнийг есдүгээр сард нээнэ

Х.Нямбаатар: Монополын эсрэг газраас Сэлбэ хотын ТЭЗҮ, худалдан авах ажиллагааг нийцэлтэй гэж дүгнэсэн

Х.Нямбаатар: Монополын эсрэг газраас Сэлбэ хотын ТЭЗҮ, худалдан авах ажиллагааг нийцэлтэй гэж дүгнэсэн

Эжөү Хуаху нисэх буудал нь жилд 3.3 сая тонн ачааг дотоод гадаадын 100 хотод хүргэдэг байна

Эжөү Хуаху нисэх буудал нь жилд 3.3 сая тонн ачааг дотоод гадаадын 100 хотод хүргэдэг байна

Түрээсийн гэрээгээр төрийн өмчлөлд шилжүүлэх боломжтой цэцэрлэг, сургуулийн барилгатай танилцлаа

Түрээсийн гэрээгээр төрийн өмчлөлд шилжүүлэх боломжтой цэцэрлэг, сургуулийн барилгатай танилцлаа

В.Оюумаа: Нийслэлийн өмчийг дамлан түрээсэлдэг байдлыг таслан зогсоосноор түрээсийн орлого 186 хувиар давж биелсэн

В.Оюумаа: Нийслэлийн өмчийг дамлан түрээсэлдэг байдлыг таслан зогсоосноор түрээсийн орлого 186 хувиар давж биелсэн

Сэлбэ хотын газар чөлөөлөлт 90 гаруй хувьтай үргэлжилж байна

Сэлбэ хотын газар чөлөөлөлт 90 гаруй хувьтай үргэлжилж байна

УИХ-ын гишүүн Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна

УИХ-ын гишүүн Э.Батшугар: Хариуцлагатай иргэнээ урамшуулдаг олон улсын сайн жишгийг Монголдоо нэвтрүүлж байна

Мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох эрхийг хангасан парламентын шийдвэр

Мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох эрхийг хангасан парламентын шийдвэр

ЯНДАНГАА БУУЛГАЖ, НАРНЫ ЭРЧИМ ХҮЧ РҮҮ ШИЛЖСЭН АЙЛ ӨРХҮҮДИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДАЛТАЙ ТАНИЛЦЛАА

ЯНДАНГАА БУУЛГАЖ, НАРНЫ ЭРЧИМ ХҮЧ РҮҮ ШИЛЖСЭН АЙЛ ӨРХҮҮДИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДАЛТАЙ ТАНИЛЦЛАА

ЭНЭ ОНООС ЭХЛЭН 105,627 ӨРХИЙГ ШАТДАГ ХИЙН ТҮЛШИНД ҮЕ ШАТТАЙГААР ХОЛБОХООР ТӨЛӨВЛӨЖ БАЙНА

ЭНЭ ОНООС ЭХЛЭН 105,627 ӨРХИЙГ ШАТДАГ ХИЙН ТҮЛШИНД ҮЕ ШАТТАЙГААР ХОЛБОХООР ТӨЛӨВЛӨЖ БАЙНА

“ЭРДЭНЭС ТАВАНТОЛГОЙ“ ХК ХАРХОРУМ ХОТЫН 410 ГА ТАЛБАЙД 300 МЯНГАН МОД ТАРИНА

“ЭРДЭНЭС ТАВАНТОЛГОЙ“ ХК ХАРХОРУМ ХОТЫН 410 ГА ТАЛБАЙД 300 МЯНГАН МОД ТАРИНА

Ухань хотын Шар тогоруут цамхаг сүм  жилдээ  25 сая жуулчин хүлээн авдаг

Ухань хотын Шар тогоруут цамхаг сүм жилдээ 25 сая жуулчин хүлээн авдаг

Хятадын Хүбэй мужийн 1000 жилийн түүхтэй Ян Лөү Дүн тосгоны цайны соёлтой танилцлаа

Хятадын Хүбэй мужийн 1000 жилийн түүхтэй Ян Лөү Дүн тосгоны цайны соёлтой танилцлаа

Тэрбумаар үнэлэгдэх үзэсгэлэнт Баарин чулуу

Тэрбумаар үнэлэгдэх үзэсгэлэнт Баарин чулуу

Улаанхад хотын музейд 80.000 гаруй түүх соёлын дурсгалт өвийг хадгалж байна

Улаанхад хотын музейд 80.000 гаруй түүх соёлын дурсгалт өвийг хадгалж байна

“Dongli” үйлдвэр Ханшань үүлдрийн цагаан ямааны ноолуурыг брэнд болгожээ

“Dongli” үйлдвэр Ханшань үүлдрийн цагаан ямааны ноолуурыг брэнд болгожээ

Монгол уламжлалт тан Хятад даяар борлуулалт өндөр, эрэлт ихтэй байна

Монгол уламжлалт тан Хятад даяар борлуулалт өндөр, эрэлт ихтэй байна

Дунли компанийн ноолууран цамцыг “007” киноны гол дүр Жеймс Бонд өмсөж тогложээ

Дунли компанийн ноолууран цамцыг “007” киноны гол дүр Жеймс Бонд өмсөж тогложээ

Дунли компанийн ноолууран цамцыг “007” киноны гол дүр Жеймс Бонд өмсөж тогложээ

Дунли компанийн ноолууран цамцыг “007” киноны гол дүр Жеймс Бонд өмсөж тогложээ

Өвөрмонголчууд махны үүлдрийн хонь гарган авч үржүүлж байна

Өвөрмонголчууд махны үүлдрийн хонь гарган авч үржүүлж байна

Улаанхад хотын цагаан идээ үйлдвэрлэдэг компани 1 литр сүүг 1.700 төгрөгөөр худалдан авдаг

Улаанхад хотын цагаан идээ үйлдвэрлэдэг компани 1 литр сүүг 1.700 төгрөгөөр худалдан авдаг

Баарин баруун хошууны монгол урлаачид үндэсний өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэхэд анхааран зүтгэж байна

Баарин баруун хошууны монгол урлаачид үндэсний өв соёлоо түгээн дэлгэрүүлэхэд анхааран зүтгэж байна

“Их цөнхөл” үндэсний байгалийн хамгаалалтын бүсээр зочиллоо

“Их цөнхөл” үндэсний байгалийн хамгаалалтын бүсээр зочиллоо

“ЭРДЭНЭС ТАВАНТОЛГОЙ“ ХК 44.8 МЯНГАН ТОНН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ НҮҮРС АРИЛЖЛАА

“ЭРДЭНЭС ТАВАНТОЛГОЙ“ ХК 44.8 МЯНГАН ТОНН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ НҮҮРС АРИЛЖЛАА

BRT ТӨСЛИЙН НӨЛӨӨЛӨЛД ӨРТӨЖ БУЙ ШУГАМ СҮЛЖЭЭГ ХЭСЭГЧЛЭН ТУННЕЛИЙН СИСТЕМД ОРУУЛАХААР СУДАЛЖ БАЙНА

BRT ТӨСЛИЙН НӨЛӨӨЛӨЛД ӨРТӨЖ БУЙ ШУГАМ СҮЛЖЭЭГ ХЭСЭГЧЛЭН ТУННЕЛИЙН СИСТЕМД ОРУУЛАХААР СУДАЛЖ БАЙНА

“ЭХ ОРОНЧ СУРАГЧ” ХӨТӨЛБӨРИЙН БҮРТГЭЛ ҮРГЭЛЖИЛЖ БАЙНА

“ЭХ ОРОНЧ СУРАГЧ” ХӨТӨЛБӨРИЙН БҮРТГЭЛ ҮРГЭЛЖИЛЖ БАЙНА

ТҮЦ эрхлэгчдэд 1689 ажлын байр санал болголоо

ТҮЦ эрхлэгчдэд 1689 ажлын байр санал болголоо

Барилгын түр хашаа, орчны аюулгүй байдалд хяналт шалгалт хийж, зөрчлийг арилгуулж байна

Барилгын түр хашаа, орчны аюулгүй байдалд хяналт шалгалт хийж, зөрчлийг арилгуулж байна

Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүлэв

Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг өргөн мэдүүлэв

ТББХ: Г.Занданшатарыг Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилох саналыг дэмжлээ

ТББХ: Г.Занданшатарыг Монгол Улсын Ерөнхий сайдаар томилох саналыг дэмжлээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид хүний эрхийг ноцтой зөрчигч Э.Содонтогосын асуудлаар МОНЦАМЭ агентлагийн ажилтнууд өргөх бичиг барьжээ

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид хүний эрхийг ноцтой зөрчигч Э.Содонтогосын асуудлаар МОНЦАМЭ агентлагийн ажилтнууд өргөх бичиг барьжээ

Өвөр Монголын Ах дүү нар Хүнсний Технологи ХХК-иар зочиллоо

Өвөр Монголын Ах дүү нар Хүнсний Технологи ХХК-иар зочиллоо

Хятад, Монголын сэтгүүлчид “Жин Шы Ань” технологийн компанийн үйлдвэрлэлтэй танилцлаа

Хятад, Монголын сэтгүүлчид “Жин Шы Ань” технологийн компанийн үйлдвэрлэлтэй танилцлаа

Т.Даваадалай: Хатуу хог хаягдлыг боловсруулан хайрга, дайрга болгож, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж бүрдсэн

Т.Даваадалай: Хатуу хог хаягдлыг боловсруулан хайрга, дайрга болгож, эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж бүрдсэн

Морингийн давааны төвлөрсөн хогийн цэг хүртэлх 1.5 км авто замыг наймдугаар сард ашиглалтад оруулна

Морингийн давааны төвлөрсөн хогийн цэг хүртэлх 1.5 км авто замыг наймдугаар сард ашиглалтад оруулна

172 дугаар цэцэрлэгийн 150 хүүхдийн ортой өргөтгөлийн барилгыг ашиглалтад орууллаа

172 дугаар цэцэрлэгийн 150 хүүхдийн ортой өргөтгөлийн барилгыг ашиглалтад орууллаа

Я.Содбаатар: МАН-ын Бага хурлаас Ерөнхий сайдад Г.Занданшатарыг нэр дэвшүүлэхээр 67.84 хувийн саналаар дэмжлээ

Я.Содбаатар: МАН-ын Бага хурлаас Ерөнхий сайдад Г.Занданшатарыг нэр дэвшүүлэхээр 67.84 хувийн саналаар дэмжлээ